Dakong Seremonyas Himoon Kalabot sa Panaghiusa sa mga Lumad ug Bangsamoro
Kaniadtong Hunyo 12, 2011 didto sa Cagayan de Oro ang membro sa MILF Peace Panel ug mga Lider sa Lumad nga katilingban nagkasabot nga ipahigayon ang dakong seremonyas kalabot sa paghiusa ug panagsoon sa mga Lumad ug Bangsamoro nga gipatunhay pinaagi sa tradisyonal nga kasabotan sa kalinaw o Tradisyonal Peace Pact.
Ang maong kasabotan nakab-ot sa dialogo nga gipahigayon sa Mindanao Peoples Caucus (MPC) tali sa mga Lumad sa Probinsiya sa Misamis Oriental, Bukidnon ug Iligan City ug membrosa MILF Peace Panel didto sa Bulua, Cagayan de Oro City.
Atol sa maong pagtagbo, gipadayag sa mga Lumad ang unang mga baroganan ni inikabahin sa pag-ilaug pagrespeto sa tradisyonal nga kasabotan sa pagbahin sa teritoryo sa mga Lumad ug Moro pinaagi sa sagrado nga ritwal nga gitawag ug Tampudahu Balagon. Kining maong kasabotan maoy naka husay sa komplikto tali sa tribo ug Bangsamoro kalabot sa tertoryo ug pagdumala sa kinaiyanhong bahandi sulod niini wala pa moabot ang langyaw nga pang goberno sa Pilipinas. Nagpabilin kining buhi ug gitamod sa mga Lumad pinaagi sa buhi nga mga monument sama sa Duliyan didto sa Barangay Ticalaan, Talakag Bukidnon, Balagen ha Lintukan didto sa Landang, Barangay Tagbac, Talakag Bukidnon, Sampawa ug Telendanen didto sa ulohan sa suba sa Tagulwan, Kibalabag, Malaybalay City, Linembakan o Lantung didto sa Pangantukan, Bukidnon ug Pintuhu Nangkatibud ha Lana sa Lantapan, Bukidnon ug sagrado nga mga lugar didto sa Bayug, Iligan City.
Sumala sa napatik nga kasaysayan, ang tribu Talaandig, Malanaw, Magindanao, Manobo ug mga Higaonon sa Misamis Oriental, Bukidnon ug Iligan managsoon ug tanang kaliwatan ni Apu Agbibilin. Ang panagsoon sa mga Lumad ug Moro gisuportahan usab sa kasaysayan ni Apu Mamalu ug Apu Tabunaway sa tribung Teduray ug Subanon sa Upi Magindanao ug Zamboanga Peninsula ug uban tribo sa Mindanao.
Ang dakong seremonyas nga pagahimoon tali sa mga Tribo ug Moro tibook Mindanao isip pagpukaw ug paglig-on sa tradisyonal nga kasabotan sa kalinaw o Traditional Peace Pact nga nagasentro diha sa doktrina sa panagsoon gitakda nga ipahigayon sa umaabot nga bulan sa Oktubre 2011 atol sa pagsaulog sa bulan alang sa mga Lumad o IP Month Celebration nga gisaulog tibook Pilipinas kadatuig.
Isip pangandam sa umaabot nga seremonyas, ang mga lumad sa Mindanao misugod pagsubay sa ilang mga kasaysayan sa Tampu dahu Balagen, mga Diyandi, Pakangug Sapa labina ang mga doktrina, prinsipyo ug mga baroganan nga gisubay niini aron pagkab-ot sa malungtaron kalinaw. Lakip sa pagsubay sa mga kasaysayan mao ang pagtumbok sa tradisyonal nga mga dulu na sa teritoryo o traditional boundaries isip timailhan sa pag-ila ug pagrespeto sa katungod sa matagtribo. Gisugdan usab pagsubay sa mga lumad ang kaliwatan sa mga PASAGI o Konseho sa Tribo nga mipahigayon sa sagrado nga seremonyas sa kalinaw ug maoy nag preserba ug nag kinabuhi sa kasaysayan niini. Ang ubang kalihokan nga nalambigit sa maong preparasyon mao ang pagsubay sa Census sa mga lumad, dokumentasyon sa mga dapit nga gilangkoban sa Lumad nga Titulo o Native Titles ug pagtukod sa Konseho o Panel nga maoy molingkod kauban sa Panel sa Bangsamoro aron ilatid ang detalye sa dakong seremonyas nga pagahimoon.
